کتاب ویلهلم واسموس اثر هندریک گرووتروپ انتشارات صفحه سفید

کتاب حاضر جديدترين اثر است که با استناد به اطلاعات شخصي و اسناد و مدارکي که در آرشيو وزارت امور خارجه آلمان به‌عنوان مدارک شخصي «واسموس» نگهداري مي‌شود به شرح و تحليل زندگي و مبارزات يکي از جنجالي‌ترين چهره‌هاي سياسي آلمان در جريان جنگ جهاني اول مي‌پردازد و با تکيه‌بر دست‌نوشته‌هاي «واسموس» دوره دوم زندگي «واسموس» در جنوب ايران از سال 1924 ميلادي با انگيزه فعاليت‌هاي اقتصادي در منطقه «چغادک» بوشهر همراه است شرح و بررسي مي‌نمايد. یکی از ماموران آلمانی که در جنگ جهانی اول وارد جنوب ایران شد و به عنوان کنسول بوشهر به فعالیت پرداخت، ویلهلم واسموس آلمانی بود که در منطقه چغادک سکونت داشت و در دامن زدن به مبارزات و به راه انداختن شورش‌هایی علیه منافع بریتانیا در جنوب ایران نقش بسزایی داشت. واسموس با سران محلی و رؤسای عشایر جنوب ایران از جمله دزفول، شوشتر و بهبهان روابط مؤثری برقرار کرد. عملیات و اقدام‌های او از پشتیبانی وسیع وزارت خارجه آلمان و قیصر ویلهلم دوم برخوردار بود و گفته می‌شود او با رئیس‌علی دلواری، زائر خضرخان و حسین چاهکوتاهی ارتباط نزدیک داشت و در برخی موارد نظامی به آنان مشاوره می داد و با انگلیسی‌ها می‌جنگید. داستان هایی از تعقیب او و گریزش از نیروهای انگلیسی و وابستگان آن‌ها رایج است. این شخصیت آلمانی پس از ورود به ایران مجذوب سلوک و رفتار مردم ایران به ویژه مردم دلیر تنگستان و دشتستان که علیه استعمار می جنگیدند، شدوطوری به ایران ومردم جنوب وابستگی پیدا کرده بود که حاضر به ترک جنوب ایران نمی شد . واسموس در قریه چغادک، محل سکنایی برای خودش و همراهانش ساخت ودر آنجا به کشاورزی مشغول ونزدیک به 7 سال به کار زراعت پرداخت. او در مدتی که در چغادک به کشاورزی اشتغال داشت خود محصول موجود را به بوشهر حمل و شخصا می فروخت و حتی کاه وبوته های خار و شاخه های خشک نخل هایی که غرس کرده بود جهت فروش به بوشهر حمل میکرد. این دیپامات، جاسوس و مردقدرتمندسابق دریک مزرعه بسیارکوچک درچغادک زندگی می کردوسرمایه‌ی اوتراکتوری بود که به وسیله آن اتومبیل هایی راکه به گل نشسته بودندرا بیرون می کشید واز این راه امرارمعاش می کرد. واسموس موقع رفتن به بوشهراگر اشخاصی عازم بوشهربودند در قبال پرداخت مبلغی پول آنان را به مقصد می رسانیدو هنگام برگشت نیزچنانچه افرادی قصد خروج ازبوشهر را داشتند و به او مراجعه می کردند در ازاء پرداخت پول آنان را تاچغادک سوار می کرد و اگر کسی پول نداشت از او پول نمی گرفت. تشکیل جبهه مخالف ودسیسه هایی که علیه او جریان داشت او را واداربه ترک چغادک و سکونت در بوشهرساخت. واسموس سرانجام درماه آوریل 1931 م (1309 شمسی) به آلمان بازگشت و دربرلین درگذشت.